ในช่วงทศวรรษที่ 1920 Robert E. Park และ Ernest W. Burgess ได้พัฒนาผลงานที่โดดเด่นขึ้นของการวิจัยเมืองในแผนกสังคมวิทยาที่มหาวิทยาลัยชิคาโก Park และ Burgess ได้อธิบายทฤษฎีเกี่ยวกับนิเวศวิทยาในเมืองซึ่งเสนอว่า เมืองต่างๆ มีสภาพแวดล้อมที่เหมือนกับที่พบในธรรมชาติ ซึ่งควบคุมโดยพลังของวิวัฒนาการของดาร์วินที่ส่งผลต่อระบบนิเวศทางธรรมชาติ
อิทธิพลที่สำคัญที่สุดคือการแข่งขัน Park and Burgess เสนอว่า การต่อสู้เพื่อแย่งชิงทรัพยากรในเมืองที่ขาดแคลน โดยเฉพาะที่ดิน ทำให้เกิดการแข่งขันระหว่างกลุ่มต่างๆ และผู้คนในขณะนั้นมีลักษณะทางสังคมที่คล้ายคลึงกันเนื่องจากอยู่ภายใต้ แรงกดดันทางนิเวศวิทยาเดียวกัน การแข่งขันด้านที่ดินและทรัพยากรในท้ายที่สุดนำไปสู่ความแตกต่างเชิงพื้นที่ซึ่งพื้นที่ในเมืองได้แบ่งออกเป็นโซนต่างๆ โดยพื้นที่ที่ต้องการมากขึ้นจะมีค่าเช่าที่สูงขึ้น เมื่อพวกเขาเจริญรุ่งเรืองมากขึ้น ผู้คนและธุรกิจต่างย้ายออกจากใจกลางเมือง กระบวนการนี้ Park และ Burgess เรียกว่าการสืบทอด ซึ่งเป็นคำที่ยืมมาจากนิเวศวิทยาของพืช
แบบจำลองของพวกเขาเรียกว่า ทฤษฎีเขตศูนย์กลาง (concentric zone theory) และตีพิมพ์ครั้งแรกในหนังสือ The City (1925) โดยทำนายว่าเมืองต่างๆ จะอยู่ในรูปของวงแหวนที่มีศูนย์กลางรวมกัน 5 โซน โดยมีพื้นที่แห่งความเสื่อมโทรมทางสังคมและทางกายภาพที่กระจุกตัวอยู่ใกล้ๆ ใจกลางเมือง และพื้นที่ที่มีความเจริญ. มากขึ้นที่อยู่ใกล้กับขอบเมือง นักวิจัยได้ใช้ทฤษฎีเขตศูนย์กลางอย่างกว้างขวางเพื่ออธิบายการมีอยู่ของปัญหาสังคม เช่น การว่างงานและอาชญากรรมในบางเขตของชิคาโก
The Concentric Zone Model
โซนที่ 1 (Central Business District) เป็นจุดศูนย์กลาง (โซนด้านในสุด) ซึ่งเป็นที่ตั้งของย่านธุรกิจกลางและมีมูลค่าที่ดินสูงสุด โซนนี้มีกิจกรรมทางการค้าและได้รับผลตอบแทนทางเศรษฐกิจสูงสุด ส่วนนี้มีอาคารสูงและความหนาแน่นสูงอย่างเห็นได้ชัดเพื่อเพิ่มผลตอบแทนจากที่ดินให้สูงสุด ในส่วนของที่พักอาศัยจัมีอยู่น้อยมากในโซนนี้
โซน 2 (Transition Zone) ลักษณะเฉพาะของโซนนี้คือ การใช้เป็นที่อยู่อาศัยและพาณิชยกรรมแบบผสมผสาน โซนนี้เป็นโซนที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง เช่น มีการอพยพ การใช้เป็นที่พักอาศัยชั่วคราว เป็นต้น โซนนี้ถือเป็นโซน “การสลายตัว” เนื่องจากมีโครงสร้างเก่าจำนวนมากอันเป็นผลมาจากอาคารในเขตเปลี่ยนผ่านเคยใช้สำหรับโรงงานและตึกแถว โซนนี้มีความหนาแน่นของประชากรสูงซึ่งกิจกรรมการผลิตและอุตสาหกรรมอยู่ที่จุดสูงสุด ผู้ที่อาศัยอยู่ในเขตนี้เป็นกลุ่มที่ยากจนที่สุดและมีสภาพที่อยู่อาศัยต่ำที่สุด
โซน 3 (Inner City/ Working Class Zone) พื้นที่นี้ถูกครอบครองเพื่อวัตถุประสงค์ในการอยู่อาศัยและเรียกอีกอย่างว่า “เมืองชั้นใน” หรือ “เขตชานเมืองชั้นใน” ประกอบด้วยบ้านที่สร้างขึ้นเพื่อรองรับคนงานในโรงงาน ลักษณะเด่น คือ ที่อยู่อาศัยแถบนี้ครอบครองโดยคนงานที่อาศัยคนเดียว แต่มีสภาพที่ดีกว่า Transition Zone โซนนี้อยู่ใกล้พื้นที่ทำงานมากที่สุดด้วยสภาพความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย ส่งผลให้ค่าเดินทางลดลง
โซน 4 (Residental Zone) โซนนี้มีบ้านที่ใหญ่กว่าและอาศัยโดยชนชั้นกลาง บ้านหลายหลังแยกจากกัน และต่างจากผู้พักอาศัยคนเดียวในแถบชานเมืองโซน 3 ที่อยู่อาศัยแถบนี้มีสิ่งอำนวยความสะดวกที่ดีกว่าและมีพื้นที่ให้สำหรับผู้อยู่อาศัย เช่น สวนสาธารณะ พื้นที่เปิดโล่ง ร้านค้า สวนขนาดใหญ่ แต่สิ่งนี้มาพร้อมกับค่าใช้จ่ายในการเดินทางที่เพิ่มขึ้น โซนนี้มีที่ดินที่อยู่อาศัยขนาดใหญ่ ผู้คนที่อาศัยอยู่ในโซนนี้มองหาคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
โซน 5 (Commuter Zone) เป็นพื้นที่รอบนอกและห่างจาก CBD มากที่สุด ส่งผลให้ค่าเดินทางสูงสุดเมื่อเทียบกับโซนอื่น ค่าเดินทางที่มีนัยสำคัญทำให้ส่วนนี้มีชื่อว่า “เขตการเดินทาง” คนที่อาศัยอยู่ในส่วนนี้เป็นกลุ่มที่มีรายได้สูงซึ่งสามารถซื้อบ้านหลังใหญ่ได้ สามารถจ่ายค่าเดินทางได้ เข้าถึงโหมดการขนส่งที่แตกต่างกันได้ เพลิดเพลินกับสิ่งอำนวยความสะดวกที่ทันสมัย เช่น ห้างสรรพสินค้า การพัฒนาแนวราบ สวนขนาดใหญ่ ความหนาแน่นของประชากรน้อยเป็นคุณลักษณะบางประการของโซนนี้ โซนนี้มอบคุณภาพชีวิตและสิ่งอำนวยความสะดวกระดับสูงสุดแก่ผู้อาศัย
References
Park, Robert and Ernest Burgess. Introduction to the Science of Sociology. Chicago: University of Chicago Press, 1921.
Park, Robert. Human Communities: The City and Human Ecology. Glencoe, Ill: Free Press, 1952.
