แนวคิด Anomie โดย Emile Durkheim แนวคิดของ Émile Durkheim เกี่ยวกับ Anomie เป็นพื้นฐานของทฤษฎีที่สำคัญที่สุดแนวคิดหนึ่งในอาชญาวิทยา ผลงานสำคัญของ Durkheim เรื่อง Suicide ในศตวรรษที่ 19 ซึ่งการฆ่าตัวตายโดยทั่วไปถูกมองว่าเป็นการกระทำที่เป็นปัจเจกและส่วนบุคคล Durkheim ได้โต้แย้งว่า
Neutralization theory หรือ ทฤษฎีการแก้ตัว เผยแพร่ครั้งแรกในปี ค.ศ. 1957 โดยนักอาชญาวิทยา Gresham Sykes และ David Matza เพื่ออธิบายว่า บรรดาผู้กระทำผิดที่ยังเป็นเด็ก สามารถต่อสู้กับสามัญสำนึก หรือความรู้สึกผิดเมื่อลงมือกระทำความผิดได้อย่างไร นักอาชญาวิทยาทั้งสองคนเชื่อว่าเมื่อผู้เยาว์ตัดสินใจกระทำการอันขัดต่อกฎหมาย พวกเขามักมีการให้เหตุผลเพื่อแก้ตัวหรือลบล้างความรู้สึกผิดให้กับตนเอง Sykes
ทฤษฎีความเครียดทั่วไป (GST) เป็นทฤษฎีอาชญาวิทยาที่พัฒนาโดย Robert Agnew ทฤษฎีความเครียดทั่วไปได้รับความสนใจทางวิชาการเป็นจำนวนมากนับตั้งแต่มีการพัฒนาในปี ค.ศ.1992 ทฤษฎีความเครียดทั่วไปของ Robert Agnew ถือเป็นทฤษฎีที่มั่นคงเนื่องจากหลักฐานเชิงประจักษ์จำนวนมาก Agnew กล่าวว่า ทฤษฎีความกดดันที่นำเสนอโดย Robert King Merton นั้นถูกจำกัดในแง่ของการกำหนดขอบเขตของแหล่งที่มาของความเครียดที่เป็นไปได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหมู่เยาวชน จากข้อมูลของ
ทฤษฎีพันธะทางสังคมถูก นำเสนอขึ้นโดย Travis Hirschi ในปี ค.ศ.1969 ซึ่งต่อมาพัฒนาเป็นทฤษฎีการควบคุมทางสังคม Hirschi มีสมมติฐานที่ว่า โดยธรรมชาติแล้วมนุษย์มีแนวโน้มที่จะกระทำผิด บุคคลที่มีความผูกพันกับองค์กรหรือกลุ่มในสังคม ซึ่งได้แก่ ครอบครัว โรงเรียน และเพื่อนฝูง มักจะมีแนวโน้มที่จะไม่ประกอบอาชญากรรม กล่าวคือ “ยิ่งระดับการควบคุมทางสังคมแข็งแกร่งขึ้นและเครือข่ายความผูกพันทางสังคมที่แน่นแฟ้นมากขึ้นเท่าใด ผู้คนก็มีแนวโน้มที่จะประพฤติตนตามกฎหมายมากขึ้นเท่านั้น” Hirschi
ทฤษฎีการคบหาสมาคมที่แตกต่าง นำเสนอว่า ผู้คนเรียนรู้ค่านิยม ทัศนคติ เทคนิค และแรงจูงใจสำหรับพฤติกรรมการเป็นอาชญากรผ่านการปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น นับทฤษฎีการเรียนรู้เกี่ยวกับการเบี่ยงเบนซึ่งนำเสนอครั้งแรกโดยนักสังคมวิทยา Edwin Sutherland ในปี 1939 และแก้ไขในปี 1947 ทฤษฎีนี้ยังคงมีความสำคัญอย่างมากต่อสาขาอาชญวิทยาตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา ทฤษฎีของ Sutherland ได้อธิบายรูปแบบของข้อเสนอ 9 ประการ โดยให้เหตุผลว่าพฤติกรรมของอาชญากรนั้น
ความจริงที่ว่าอาชญากรรมมีแนวโน้มที่จะกระจุกหรือเกิดขึ้นซ้ำๆ ในสถานที่บางแห่ง เป็นที่ยอมรับและสนับสนุนโดยกลุ่มวิจัยขนาดใหญ่ เริ่มต้นจากนักวิชาการชาวฝรั่งเศส André-Michel Guerry และ Adolphe Quetelet คนกลุ่มแรก ๆ ที่ “ทำแผนที่อาชญากรรม” และระบุความสัมพันธ์ระหว่างอัตราการเกิดอาชญากรรมและลักษณะเฉพาะของชุมชน นอกจากนี้ นักวิจัยของ Chicago School รวมถึง Robert Burgess
ทฤษฎีการเรียนรู้ทางสังคม (Social Learning Theory) ของ Ronals L. Akers คือ การพัฒนาและการขยายทฤษฎี Differential Association ของ Sutherland โดยทฤษฎีการคบหาสมาคมที่แตกต่าง (Differential Association Theory) ระบุว่า พฤติกรรมทางอาญาเรียนรู้จากการมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น
ในทางอาชญาวิทยา ทฤษฎีคิดก่อนกระทำผิด หรือ ทฤษฎีการเลือกอย่างมีเหตุผล (Rational Choice Theory)ใช้แนวคิดเรื่องอรรถประโยชน์ (Utilitarian) ที่ว่า มนุษย์เป็นผู้มีเจตจำนงเสรี (Free will) และมีเหตุมีผล ซึ่งก่อนการตัดสินใจจะกระทำสิ่งใดจะมีการคำนึงถึงผลเสียและผลประโยชน์ ทฤษฎีนี้นำเสนอโดย Cornish และ Clarke (1986) เพื่อช่วยต่อยอดในการป้องกันอาชญากรรมตามสถานการณ์
ทฤษฎีปกตินิสัย (Routine Activity Theory) ถูกเสนอครั้งแรกโดย Marcus Felson และ Lawrence E. Cohen (1979) ในการอธิบายการเปลี่ยนแปลงของอัตราการเกิดอาชญากรรมในสหรัฐอเมริการะหว่างปี 1947 และ 1974 ทฤษฎีนี้ถูกนำไปใช้อย่างกว้างขวาง และกลายเป็นหนึ่งในทฤษฎีที่ถูกกล่าวถึงมากที่สุดในอาชญาวิทยา ทฤษฎีปกตินิสัยศึกษาความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดระหว่างอาชญากรรมกับสิ่งแวดล้อมและเน้นกระบวนการทางนิเวศวิทยา การเปลี่ยนแปลงในสังคมสมัยใหม่
Cesare Lombroso เกิดเมื่อปี ค.ศ.1835 ในเมือง Verona ประเทศอิตาลี เขาเป็นแพทย์ชาวอิตาลีที่ทำการวิจัยและเขียนหัวข้อต่างๆ เช่น โรคทางจิต วิธีทางวิทยาศาสตร์ในการศึกษาศพ และพยาธิวิทยาของสมอง แต่งานที่สำคัญที่สุด และเป็นที่รู้จักมากที่สุดในปัจจุบันคือหนังสือ “The Criminal Man” ทฤษฎีของ Lombroso เป็นทฤษฎีที่โดดเด่นที่สุดในทฤษฎีอาชญากรรมทางชีววิทยายุคแรกๆ